Szpaczek (Spaczek, Spatschek) Ludwik (Louis) (1816–1859), lekarz, uczestnik powstania węgierskiego 1849 r., emigrant.
Ur. w Dukli, był synem Kajetana Fryderyka, ławnika Rady Miejskiej Stanisławowa. Miał brata Adolfa, również uczestnika powstania węgierskiego 1849 r.
S. studiował medycynę na uniw. we Lwowie (wg innych źródeł w Wiedniu); stopień doktora medycyny uzyskał przed r. 1848. W czasie Wiosny Ludów przedostał się z Galicji na Węgry, by wziąć udział w powstaniu. Na wniosek dowódcy Legionu Polskiego gen. Józefa Wysockiego otrzymał 24 V 1849 nominację na stopień porucznika 3. baonu. Od 16 VI t.r. pełnił funkcję naczelnego lekarza Legionu. Po upadku powstania przedostał się 18 VIII do Turcji i został internowany w Szumli w randze kapitana Legionu Polskiego. Zgłosił tam akces do Tow. Demokratycznego Polskiego (TDP). Pozyskawszy względy L. Kossutha, został jego osobistym lekarzem i wraz z gen. Wysockim towarzyszył mu (15 II 1850) w podróży z Warny do Kütahya (miejsca jego przymusowego zamieszkania).
Po zwolnieniu z internowania S. wraz z Kossuthem opuścił Turcję i 11 IX 1851 popłynął fregatą «Mississipi» do USA. Zamieszkał w Nowym Jorku, a Kossuth ogłosił t.r. w tamtejszej prasie obszerną rekomendację jego praktyki lekarskiej oraz postawy patriotycznej. Pracując jako lekarz, S. często przyjmował bezpłatnie ubogich chorych. Wraz z Wincentym Kochanowskim i Aleksandrem Raszewskim działał w nowojorskiej sekcji TDP, m.in. werbował polskich emigrantów do Towarzystwa. Od 15 IX 1852 był członkiem i prezesem Tow. Demokratycznego Wygnańców Polskich w Ameryce Północnej. Razem z innymi członkami nowojorskiej sekcji TDP podpisał w r. 1854 deklarację potępiającą politykę Adama Jerzego Czartoryskiego. Utrzymywał kontakty z Kołem Polskim w Paryżu, założonym t.r. przez członków TDP, dążących do utworzenia Legionu Polskiego w Turcji. Organizował w Nowym Jorku obchody kolejnych rocznic powstania listopadowego (m.in. 29 XI 1853 w Irving Literary Union i 29 XI 1858 w Steuben House). Uczestniczył w życiu towarzyskim Nowego Jorku, m.in. brał udział w spotkaniach spirytystycznych sióstr Fox. Wg Mariana Tyrowicza w r. 1855 kandydował bez powodzenia w wyborach do Centralizacji Londyńskiej TDP. Dn. 27 III 1856 podpisał odezwę emigracji polskiej w Nowym Jorku, postulującą zreformowanie TDP. Wziął udział (23 IV 1858) w nowojorskiej manifestacji ku czci straconych zamachowców na cesarza Napoleona III, F. Orsiniego i G. Pieriego. W 2. poł. l. pięćdziesiątych był S. współwłaścicielem drogerii «Szpaczek Louis & CO» na Broadway’u. Zmarł na apopleksję 6 IV 1859 w Nowym Jorku, został pochowany na Green-Wood Cemetery (Brooklyn 500, 25th Street działka 11661 sekcja 96).
S. był żonaty z Florentyną z Burczyńskich, pianistką, która występowała w Nowym Jorku i udzielała lekcji muzyki. Miał z nią troje dzieci, syna Mieczysława (ur. 1848) oraz dwie córki (ur. 1853 i 1856).
Bolek, Who’s Who in Polish America; Łą tka J. S., Słownik Polaków w Imperium Osmańskim i Republice Turcji, Kr. 2005; Tyrowicz, Tow. Demokr. Pol.; – Aldor I., Vazlatok a magyar emigratió életéből, Pest 1870; Fijałkowski W., Polacy i ich potomkowie w historii Stanów Zjednoczonych Ameryki, W. 1978; Gałczyńska-Kilańska K., Polacy w Kraju Półksiężyca, Kr. 1974; Grzeloński B., Rusinowa I., Polacy w wojnach amerykańskich, 1775–1783, 1861–1865, W. 1973; Haiman M., Polish past in America, 1608–1865, Chicago 1974; Kalembka S., Wielka emigracja. Polskie wychodźstwo polityczne w latach 1831–1862, W. 1971; Kozłowski E., Legion polski na Węgrzech 1848–1849, W. 1983; Mocha F., Poles in America, bicentennial essays, Stevens Points 1978; Stasik F., Polska emigracja polityczna w Stanach Zjednoczonych Ameryki, 1831–1864, W. 1973 I; – Bieliński S., Ruszczewski H., Dziennik czynności i wypadków podczas misji generała Wysockiego do Turcji od 11 XII 1853 do 8 II 1855, Oprac. J. Fijałek, „Roczn. B. PAN w Kr.” R. 6: 1970; Grabowiecki J., Moje wspomnienia w emigracji od roku 1831 do 1854 spisane w Marsylii, Oprac. E. H. Nieciowa, W. 1970; [Miłkowski Z.] Jeż T. T., Od kolebki przez życie, Oprac. A. Lewak, Kr. 1936 I; Wilson H., Trow’s New York City Directory, New York 1857; Wysocki J., Pamiętnik Jenerała Wysockiego, dowódcy Legionu Polskiego na Węgrzech z czasu kampanii węgierskiej w roku 1848 i 1849, Kr. 1888; – „Albany New York Evening Journal” 1859 nr z 11 IV (nekrolog); „Brooklyn Eagle” 1853 nr z 30 XI; „Demokrata Pol.” 1851 nr 40, 1852 nr z 19 X, 1853 nr z 16 III, 1859 nr z 16 IV s. 204 (nekrolog); „Gaz. Lwow.” 1850 nr z 11 III; „New-York Daily Tribune” 1852 nr z 15 VI; „The New York Times” 1858 nr z 23 IV; – B. Narod.: rkp. III 8926 (koresp. Jana Józefa Tyssowskiego z r. 1852) k. 42–7; – Informacje Istvána Kovácsa z Budapesztu.
Cezary W. Domański